Nấm đông cô, còn được biết đến với tên gọi nấm hương, là một loại nấm ăn xuất phát từ Đông Nam Á và phổ biến trong tự nhiên ở nhiều quốc gia như Việt Nam, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc,…
Mặc dù nấm đông cô có sẵn trong tự nhiên, nhưng với nhu cầu sử dụng ngày càng tăng, nguồn cung từ môi trường tự nhiên không đáp ứng đủ. Vì vậy, nhiều nông dân đã lựa chọn học hỏi và áp dụng kỹ thuật trồng nấm đông cô tại nhà. Điều này không chỉ giúp họ có nguồn thực phẩm sạch cho gia đình mình mà còn đóng góp vào việc cải thiện hiệu suất kinh tế.
Hãy cùng khám phá cách trồng nấm đông cô tại nhà qua bài viết sau của namviet43.com bạn nhé!
Đặc Điểm Của Nấm Đông Cô
Nấm đông cô có đặc điểm là tai nấm có hình dạng như một tán dù, với đường kính dao động từ 4 đến 10cm và có màu nâu nhạt. Khi chín, phần tai nấm sẽ chuyển sang màu sắc đậm hơn.
Nấm có một chân được gắn vào giữa tai nấm, mặt phía trên thường có màu nâu, còn mặt dưới được bao phủ bởi nhiều lớp mảnh mỏng xếp chồng lên nhau.
Thịt của nấm đông cô có màu trắng và cuống hình trụ. Trong tự nhiên, nấm thường phát triển ký sinh trên các loại cây lá lớn và thay đổi lá theo mùa, như cây dẻ, sồi, phòng, và nhiều loại cây khác. Mỗi khúc gỗ thì nấm có thể ký sinh từ 3 đến 7 năm.
Trong giai đoạn sợi nấm phát triển, ánh sáng không phải là yếu tố quá quan trọng. Tuy nhiên, khi đến giai đoạn hình thành, nấm cần sự ánh sáng khuyến tán. Kích thước và hình dạng của quả thể cũng như bề mặt mũ nấm sẽ thay đổi tùy thuộc vào từng loại nấm đông cô khác nhau.
Nhìn chung, nấm đông cô có hương vị ngon, thơm nồng và được sử dụng trong nhiều món ăn hấp dẫn.
Thành phần dinh dưỡng có trong nấm đông cô là rất đa dạng và hữu ích cho sức khỏe:
- Chứa lượng đạm cao, giúp cung cấp nguồn protein quan trọng cho cơ thể.
- Nguồn giàu khoáng chất, cung cấp các dạng khoáng chất như canxi, nhôm, sắt, magie.
- Chứa nhiều loại vitamin, bao gồm vitamin C, vitamin B, tiền vitamin D, Niacin.
- Cung cấp khoảng 30 enzym và các acid amin cần thiết cho cơ thể, đặc biệt là những acid amin mà cơ thể không thể tự tổng hợp được.
- Chứa một số hợp chất alcool hữu cơ, khi nấu chín, chúng biến đổi thành mùi thơm đặc biệt, tạo ra hương vị độc đáo cho các món ăn.
Cách Trồng Nấm Đông Cô Tại Nhà
Có thời kỳ lý tưởng để triển khai phương pháp trồng nấm đông cô, và đó là vào tháng 10 – 11 theo lịch dương. Việc này không chỉ mang lại những ưu điểm tuyệt vời mà còn đảm bảo nguồn thực phẩm sạch, an toàn và có lợi cho sức khỏe.
Trong thực tế, quy trình trồng nấm đông cô tại nhà cũng không phức tạp, và bạn có thể lựa chọn phương pháp phù hợp tùy thuộc vào điều kiện cụ thể.
Cách Trồng Nấm Đông Cô Tại Nhà Trên Mùn Cưa
Bước 1: Chuẩn bị nguyên liệu trồng nấm
Trước tiên, chọn mùn cưa một cách kỹ lưỡng. Đảm bảo rằng mùn cưa không chứa tinh dầu, không nấm mốc, không có độc tố, dầu mỡ, hoặc chất hóa học. Độ ẩm của mùn cần đạt từ 70%, và khối lượng mỗi đợt nên từ 300kg trở lên. Đảo mùn cưa mỗi 2-3 ngày và ủ trong khoảng 2-6 ngày.
Sau khi ủ xong, trộn mùn cưa với 1.5% vôi bột hoặc 3% bột nhẹ (CaCO3) trong túi ni lông chịu nhiệt. Chọn túi có kích thước rộng từ 25cm đến 40cm, và khối lượng khoảng 1.5kg/túi. Nút cổ túi được làm từ nhựa và bông.
Đặt túi mùn cưa vào nồi thanh trùng theo hai cách:
- Xây lò và hấp trong thùng phuy sử dụng chảo gang đặt ở đáy, quấn bên ngoài bằng tôn và amiang. Bên ngoài được xây bằng gạch, với nhiên liệu là than hoặc củi. Hấp túi mùn cưa trong khoảng 10 – 12 giờ sau khi nhiệt độ đạt 100 độ C.
- Hấp túi mùn cưa trong nồi Autoclave trong 90 phút ở nhiệt độ 121 độ C.
Bước 2: Cấy giống nấm đông cô
Sau khi hoàn thành quá trình thanh trùng túi mùn cưa theo một trong hai phương pháp đã mô tả ở trên, bạn cần đợi chúng nguội. Tiếp theo, hãy tiến hành cấy giống nấm đông cô vào túi mùn cưa trong các tủ cấy vô trùng, với tỷ lệ là 2.5 đến 3% lượng giống so với nguyên liệu chuẩn bị. Một chai giống 400g có thể cấy được khoảng 20 đến 25 túi mùn cưa.
Bước 3: Ươm và chăm sóc túi mùn cưa sau khi đã cấy giống
Sau khi cấy giống vào túi, chuyển chúng vào nhà ươm với nhiệt độ khoảng 24-26 độ C. Đảm bảo nhà ươm có đủ sự thông thoáng, sạch sẽ, và không có ánh sáng mặt trời trực tiếp.
Tốt nhất là tổ chức nhà ươm thành nhiều tầng, với khoảng 4-6 tầng trên một giàn. Khoảng cách giữa các tầng là 50cm. Xếp bịch nấm lên giàn và giữ khoảng cách giữa chúng từ 7-10cm để tăng diện tích sử dụng.
Thời gian ươm nấm kéo dài từ 60-70 ngày. Chờ đến khi sợi nấm phát triển và thấm vào nguyên liệu, tạo thành một màu trắng đồng nhất. Trong giai đoạn này, đảm bảo nhà ươm thông thoáng và loại bỏ các túi nấm nhiễm khuẩn để ngăn chặn nguy cơ lây nhiễm bệnh cho nấm.
Hãy thực hiện các biện pháp phòng chống và diệt trừ chuột tại trang trại nấm đông cô, vì chuột có thể gặm giống nấm và gây hại cho khu ươm giống của bạn.
Bước 4: Chăm sóc và thu hoạch nấm đông cô
Khi kết thúc giai đoạn nuôi sợi và chuyển sang túi mùn cưa, sợi nấm đã phủ kín đáy túi và chuyển sang giai đoạn mới. Lúc này, bạn cần mở túi bông và mở rộng miệng túi.
Đảm bảo nhà mới có ánh sáng phòng, nhiệt độ từ 16 đến 18 độ C, và độ ẩm không khí trên 80%. Sử dụng máy tiêm bịch nấm để tiêm nước 2 đến 3 lần mỗi ngày. Sau 15 ngày, bạn có thể tiến hành thu hoạch.
Quy trình trồng nấm đông cô bằng mùn cưa thường kéo dài từ 4 đến 5 tháng. Trong thời gian này, sử dụng máy tiêm bịch nấm hoặc máy phun sương để tưới nước theo nguyên tắc tưới nhiều lần trong ngày, đặc biệt khi nấm phát triển mạnh và có kích thước lớn.
Đồng thời, điều chỉnh nhiệt độ khi nấm bắt đầu ra quả, giảm từ 13 đến 25 độ C trong khoảng 8-12 giờ để kích thích sự hình thành quả thể mạnh mẽ hơn.
Tuân thủ cách trồng nấm đông cô tại nhà bằng mùn cưa sẽ mang lại khoảng 600-800g nấm tươi cho mỗi túi. Sau khi thu hoạch, nấm có thể được tiêu thụ tươi hoặc sấy ở nhiệt độ 40-45 độ C.
Đối với nấm khô, cần bảo quản cẩn thận trong túi ni lông và buộc chặt đầu để kéo dài thời gian bảo quản.
Cách Trồng Nấm Đông Cô Tại Nhà Trên Cây Gỗ
Ngoài cách trồng nấm đông cô tại nhà bằng mùn cưa, phương pháp trồng nấm đông cô trên gỗ đang trở nên phổ biến. Người trồng nấm cần tuân thủ các bước sau:
Bước 1: Chọn gỗ
Khi trồng nấm đông cô trên gỗ, lựa chọn loại gỗ không có tinh dầu, không bị nhiễm sâu bệnh, và cây còn tươi tốt để tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của nấm.
Gỗ như dẻ, gỗ sồi, và sau sau được khuyến khích sử dụng. Chặt gỗ vào đầu mùa xuân (tháng 4 dương lịch) hoặc mùa thu đông (tháng 10 và 11) hàng năm.
Ưu tiên chọn đoạn gỗ thẳng, cắt thành khúc có đường kính từ 5 đến 20cm và chiều dài từ 1.0 đến 1.2m. Bảo quản gỗ ở trong môi trường sạch sẽ và thoáng mát, sau 5-9 ngày gỗ sẽ sẵn sàng để trồng.
Bước 2: Cấy giống và ươm
Sau khi lựa chọn gỗ, rửa sạch và sử dụng nước vôi để quét hai đầu đoạn gỗ. Sử dụng khoan hoặc búa chuyên dụng để khoét lỗ đường kính khoảng 1.5cm trên đoạn gỗ. Tạo lỗ cách nhau từ 15 đến 20cm, hàng này cách hàng kia từ 7 đến 10cm, lỗ xếp so le.
Tra giống nấm đầy miệng lỗ, định lượng khoảng 3kg cho mỗi m3. Sử dụng phôi gỗ làm nắp đậy, lấp kín các lớp giống cấy. Sử dụng xi măng hòa với bột giống vữa trát tường để bít kín miệng lỗ.
Xếp gỗ thành đống cách mặt đất từ 15 đến 20cm, cao khoảng 1.5cm, dùng bao tải gai dấp ướt để khô nước và phủ lên trên bề mặt của đống ủ.
Tưới nước cho đống ủ mỗi ngày, đảm bảo độ ẩm chỉ đủ để làm ẩm bao tải, tránh tưới quá nhiều để tránh làm chết giống nấm. Thời gian tốt nhất để ươm nấm là từ 6 đến 16 tháng tùy thuộc vào loại gỗ sử dụng.
Mỗi 2 tháng, đảo đống gỗ một lần. Kiểm tra độ ẩm của gỗ, nếu quá khô, sử dụng bình phun nước để ẩm bổ sung.
Trong quá trình ươm, phòng ngừa sâu bệnh như nấm mốc, chuột, côn trùng. Nếu phát hiện gỗ bị bệnh, lấy ra khỏi đống ủ để ngăn lây lan cho các đoạn gỗ khác.
Bước 3: Chăm sóc và thu hoạch nấm đông cô trên gỗ
Sau giai đoạn ươm, nấm đông cô bắt đầu hình thành quả thể. Quan sát bề mặt thân gỗ để nhận biết những chấm màu hồng nhạt, chúng sẽ phát triển từ kích thước nhỏ giống hạt ngô đến khi trở thành cây nấm hoàn chỉnh.
Dựng đứng thân gỗ và xếp chúng theo kiểu giá sung, khoảng cách giữa hai hàng là 50 đến 60cm. Có thể sắp xếp gỗ trong nhà có mái che để bảo vệ khỏi thời tiết.
Với kỹ thuật trồng nấm đông cô trên gỗ, quy trình thu hoạch kéo dài từ 3 đến 6 tháng mỗi năm. Khi nhiệt độ không khí vượt quá 20 độ C, hãy xếp gọn gỗ lại và tiếp tục quá trình ươm như ban đầu khi mua giống. Đợi đến chu kỳ năm sau, tiếp tục tưới nước và thu hoạch.
Cần lưu ý rằng, sau khoảng 3 đến 6 tháng tùy thuộc vào giống, trang trại có thể sản xuất hàng nghìn đến hàng chục nghìn bịch nấm. Nếu không xử lý kịp thời, lượng lớn này có thể gây ô nhiễm môi trường và tiềm ẩn nguy cơ lây bệnh cho nấm.
Để đạt hiệu quả tối ưu, có thể đầu tư mạnh vào hệ thống máy móc và thiết bị trồng nấm hiện đại, hỗ trợ toàn bộ quy trình từ băm nhỏ và phối trộn nguyên liệu, đóng bịch phôi, hấp tiệt trùng, tưới nước, đến xử lý phế phẩm sau thu hoạch.
Trên đây là hướng dẫn chi tiết về cách trồng nấm đông cô tại nhà. Hy vọng rằng thông tin này sẽ giúp bạn thực hiện quy trình trồng nấm một cách đúng chuẩn và đạt được năng suất cao.
